Naast Werelderfgoed heeft Unesco ook andere erkenningen voor waardevolle landschappen en natuurgebieden, via haar wetenschappelijk werk. Zo bestaan er geoparken voor plaatsen met bijzonder geologische erfgoed en biosfeergebieden waarbij aandacht gaat naar biodiversiteit en ecosystemen.
Duurzame ontwikkeling en lokale betrokkenheid staan voor beiden telkens centraal. Momenteel zijn er nog geen te vinden in Vlaanderen, maar er zijn wel twee grensoverschrijdende kandidaturen met Nederland op komst met het geopark Schelde Delta en het biosfeergebied Kempen~Broek.
Een bondig overzicht over de verschillen en gelijkenissen tussen natuurlijk Werelderfgoed, biosfeergebieden en geoparken, kan je vinden in de folder die je hieronder kan downloaden.
Geoparken zijn plaatsen van internationaal geologisch belang, met een omvattende aanpak van erfgoedbescherming, educatie, wetenschap en duurzame ontwikkeling. Ze maken allemaal deel uit van het Global Geoparks Network. Naast geologie, krijgen ook ecologie, archeologie, duurzaam toerisme en economische activiteiten de nodige aandacht.
Men beoordeelt een kandidaat-geopark op 7 criteria:
Geologisch erfgoed van internationale waarde, o.b.v. wetenschappelijke assessment
Het bevorderen van kennis en bewustzijn over o.a. geologische processen en duurzaamheid
Het beheersorgaan met gepast juridisch statuut
De meerwaarde van een geopark status indien er overlap is met een biosfeergebied of werelderfgoed
Actieve betrokkenheid van lokale partners
Deelname in het Global Geoparks Network
Bescherming van geologisch erfgoed
Kandidaat-geoparken moeten al minstens een jaar operationeel zijn voordat men een Unesco-erkenning kan aanvragen. De gehele beslissingsprocedure duurt een kleine 2 jaar, en de voorbereidingsperiode voordien neemt meestal ook enkele jaren in beslag.
Om de 4 jaar wordt het geopark geëvalueerd, waarbij het mogelijk de status kan verliezen als men binnen de 2 jaar niet de gevraagde aanpassingen doorvoert.
Als je interesse hebt om een waardevol gebied te laten erkennen als geopark, dan neem je best contact op met de Vlaamse Unesco Commissie.
Geoparken
Geoparken zijn plaatsen van internationaal geologisch belang, met een omvattende aanpak van erfgoedbescherming, educatie, wetenschap en duurzame ontwikkeling. Ze maken allemaal deel uit van het Global Geoparks Network. Naast geologie, krijgen ook ecologie, archeologie, duurzaam toerisme en economische activiteiten de nodige aandacht.
De meer dan 700 Biosfeergebieden wereldwijd passen in het intergouvernementeel wetenschapsprogramma ‘Mens en Biosfeer’ van Unesco dat al sinds 1971 als doel heeft om natuur en economische ontwikkeling met elkaar te verzoenen.
De biosfeergebieden bestaan uit drie zones: een kernzone gericht op natuurbescherming, een bufferzone met ruimte voor o.a. onderzoek en educatie, en een overgangszone voor duurzame economische ontwikkeling.
Men beoordeelt een biosfeergebied op 7 criteria:
De mate waarin het gebied een mozaïek van ecosystemen omvat
De mate waarin het belang hecht aan het behoud van biodiversiteit
De mate waarin het als proeftuin voor duurzame ontwikkeling dient
De omvang van het gebied
De zonering van het gebied, met beschermde kernzone
De betrokkenheid van lokale partners
De beheersmechanismen van het gebied
Elk jaar kunnen kandidaat-biosfeergebieden toetreden tot het wereldwijde netwerk. Het adviescomité beoordeelt het dossier, waarna de internationale coördinatieraad beslist.
Als je interesse hebt om een waardevol gebied te laten erkennen als biosfeergebied, dan neem je best contact op met de Vlaamse Unesco Commissie.
Biosfeergebieden
De meer dan 700 Biosfeergebieden wereldwijd passen in het intergouvernementeel wetenschapsprogramma ‘Mens en Biosfeer’ van Unesco dat al sinds 1971 als doel heeft om natuur en economische ontwikkeling met elkaar te verzoenen.
Het Schelde Delta gebied beslaat in Vlaanderen delen van de provincies Antwerpen, West- en Oost-Vlaanderen en in Nederland de provincies Zeeland en het westelijk deel van de provincie Noord-Brabant. Goed voor een oppervlakte van 5.500 km². Daarmee is Geopark Schelde Delta een van de grootste Unesco Geoparken ter wereld.
Wetenschappelijk gezien is de Schelde delta een estuarium: een gebied waar eb en vloed duwen en trekken aan de loop van de rivier, en waar zout water en zoet water in elkaar overlopen. Het is een landschap van afwisselend zand- en kleilagen, hoger en lager gelegen gebieden en veel verschillende sferen, die allemaal zijn gevormd door de rivier en de zee. Ook zijn er sporen te zien van hoe in de loop van de tijd de mens heeft gewerkt met en tegen het water: verdronken dorpen bijvoorbeeld of een getijdenmolen. De Schelde vormt de ‘blauwe draad’, de levensader van het gebied, die waardevol is voor natuur, cultuur en economie.
Geopark Schelde Delta
Het Schelde Delta gebied beslaat in Vlaanderen delen van de provincies Antwerpen, West- en Oost-Vlaanderen en in Nederland de provincies Zeeland en het westelijk deel van de provincie Noord-Brabant. Goed voor een oppervlakte van 5.500 km². Daarmee is Geopark Schelde Delta een van de grootste Unesco Geoparken ter wereld.
Wetenschappelijk gezien is de Schelde delta een estuarium: een gebied waar eb en vloed duwen en trekken aan de loop van de rivier, en waar zout water en zoet water in elkaar overlopen.
De bijzonder nauwe, grensoverschrijdende samenwerking die de afgelopen jaren in Kempen~Broek ontstond, leidde tot een internationale erkenning als Unesco Biosfeergebied. Wat Kempen~Broek bijzonder maakt, is dat het gebied zeer divers is: het is niet louter natuurgebied, maar het bevat ook enkele kleine dorpskernen, spoorlijnen, en een kanaal. Dit zorgt ervoor dat het gebied enorm divers is in planten- en dierensoorten. Wist je dat Kempen~Broek één van de libellenrijkste gebieden van de Benelux is?
Unesco verwacht een langdurige verbintenis voor de erkenning van geoparken en biosfeergebieden. Een kandidatuur houdt onder meer een toekomstgericht actieplan in, dat de duurzame ontwikkeling van een gebied en het engagement van haar bewoners dient te waarborgen. Naast de erkenningsprocedure, die meerdere jaren in beslag neemt, worden de erkende gebieden regelmatig geëvalueerd. Indien je interesse hebt om een waardevol gebied te laten erkennen als geopark of biosfeergebied, dan neem je best contact op met de Vlaamse Unesco Commissie.
Elders in België
In 2017 werd het Geopark ‘Famenne-Ardenne’ erkend, waar onder meer de Grotten van Han toebehoren. Haar grondgebied strekt zich uit over drie verschillende stroomgebieden; namelijk dat van de Lesse, de Lomme en de Ourthe. Het zijn onder meer haar ondergrondse rivieren, grotten, rotswanden en grote biodiversiteit die dit geopark zo uniek maken.
